PLC Ve DCS Arasındaki Farklar Nelerdir?

PLC ile DCS arasındaki farkları daha rahat kavrayabilmemiz için ilk önce bu iki kavramı iyi bir şekilde anlamamız gerekmektedir. O yüzden PLC ve DCS’in ne olduğunu, nerelerde kullanıldığını ve günümüzde ne gibi faydaları olduğunu gelin inceleyelim.

PLC NEDİR ?

PLC (Programmable Logic Controller) genellikle fabrikalardaki proses bölümlerinde makinaların insan gücüne bağlılığını en aza indirerek uzaktan kontrolü mümkün kılan bir teknolojidir. Günümüzde Siemens, Schneider , Omron, Moeller, ABB ve Delta PLC üretiminde söz sahibi firmalardır. Sitemizde PLC ile ilgili detaylı bilgileri ve PLC uygulamalarını kolaylıkla bulabilirsiniz. Ancak yüzeysel bir şekilde bahsetmek gerekirse temelde PLC’ler 6 ana birimden oluşur. Bunlar ;

• CPU(işlemci)
• RAM
• ROM
• Giriş ve Çıkış Üniteleri ( I/O )
• Güç Kaynağı ( Power Supply )
• İletişim Portu

DCS NEDİR ?

DCS ( Distributed Control System ) birden çok PLC’nin aynı anda kontrol edilmesine olanak veren dağıtılmış kontrol sistemleridir. DCS’te PLC’ye nazaran çok sayıda giriş bulunmaktadır. Bu girişler de kendi içlerinde kontrol gruplarına ayrılırlar. Kontrol gruplarının bazıları özerktir yani kendi karar mekanizmaları vardır. Bazıları ise merkeze bağlı olarak çalışırlar. DCS ile yalnızca makinelerin kontrolü sağlanmakla kalmayıp proseste üretilerin kalitesi, ürün verimliliği ve güvenliği de kontrol altına alınabilir. Dağıtılmış kontrol sistemlerinde sensörler ve aktüatörlerden gelen veriler mikrodenetleyici tabanlı işlemciler ya da PLC’ler yardımıyla toplanır ve işlenir. DCS’in en önemli avantajlarından birisi ise prosesin herhangi bir kısmından gelen bir hata diğer üniteleri olumsuz yönde etkilememektedir. Bu olay DCS’in birden fazla girişinin olmasının bir sonucudur. Örneğin büyük ölçekli bir fabrikada lpg dolum ünitesindeki bir valf %30 açılması gerekirken %20 açılıyor ve bu da borularda fazla basıncın oluşmasına sebep oluyor. Sensörlerden DCS kabinine giden bu arıza operatörler tarafından görülüp anında çözüme ulaştırılabilir. Ya da programda yazılacak bir kodla, lpg boru hattında istenilen değer aralığındaki basıncın üzerinde bir değer okunduğunda gerekli iyileştirmeler otomatik olarak yapılarak proses işlem süresinde herhangi bir kaybı önleyebilir. Bu arıza olduğu sırada sistem tamamiyle durmaz. Bu hattan bağımsız olarak çalışan ancak aynı DCS’e bağlı olan başka bir sistem ise bu arızadan etkilenmez ve çalışmasına devam eder.

ABB firmasının sitesinde bulunan detayları incelediğimizde DCS 3 ana birimden oluşmaktadır. Bunlar ;

• Engineering Station
• Operator Station
• Communication Station

Engineering Station’da prosesten gelen parametrelerin canlı bir şekilde izlenmesi ve kontrol edilmesi işlemi yapılır.

Operator Station’da Engineering Station’a göre daha çok veri girişi olur. Bu veriler ES’te yalnızca birkaç çeşit controller ve termocouple’la sınırlı kalırken OS’da bunlara ek olarak sürücülerden motorlardan ve switchlerden de veri girişi olabilir.

Communication Station ise ES ile OS arası iletişimin olduğu ve akıllı aygıtların da bu sistemlerle organize bir şekilde haberleştiği birimdir. CS’da çeşitli haberleşme protokolleri kullanılır. Bunlardan bazıları Ethernet, Profibus, Field Bus  ve Modbus’tır.

PLC ve DCS Arasındaki Farklar Nelerdir ?

• PLC temelde bir sistemken DCS birkaç PLC’den oluşan bir yapıdır.
• PLC genel anlamda baktığımızda küçük ve orta ölçekli, DCS orta ve büyük ölçekli fabrikalarda kullanılır.
• PLC’nin tepki süresi yaklaşık 0.1 saniyedir. DCS ise daha karmaşık işlerde kullanıldığı ve birkaç PLC’den oluştuğu için işlem süreleri PLC’ye kıyasla daha uzundur. Bu nedenle çabuk işlem yapılmasını istediğimiz işlemlerde PLC kullanılması tercih edilir.
• Eğer ki birden çok input/output kullanılacak bir işlem yapılması gerekiyorsa DCS kullanılmalıdır. Bunun nedeni hem DCS’in birden çok I/O ‘ya sahip olması hem de eğer bu işlemi PLC ile yapmaya çalışırsak birden çok PLC kullanmamıza sebep olmasıdır. Bunun sonucu olaraksa hem maddi açıdan üstel olarak bir artış söz konusu olacak hem de gereğinden fazla yer işgal edecektir.
• Sistemde bir değil birden fazla karmaşık işlemi aynı anda yapılması gerekiyorsa DCS kullanılmalıdır.

Mert KAYA

Sakarya Üniversitesi

Elektrik Elektronik Mühendisliği #4